Składniki na ciasto:
25 gad mąki pszennej,
25 dag mąki krupczatki,
5 dag drożdży,
ok. 1/4 l mleka (szklanka),
10 dag masła lub margaryny,
10 dag cukru,
3 żółtka,
skórka otarta z połowy cytryny (lub kilka kropli olejku cytrynowego),
szczypta soli (tak jak się weźmie w palce)
Składniki na masę serową:
1/2 kg sera białego (twarogu),
10 dag masła,
10 dag cukru,
torebka cukru waniliowego (niekoniecznie),
2 żółtka,
1 całe jajko,
5 dag rodzynek,
2 łyżki kaszki manny,
aromat cytrynowy lub skórka otarta z cytryny (niekoniecznie),
cukier-puder, migdały, lub drobno krojone orzechy (do posypania)
Wykonanie ciasta:
Obie mąki wymieszać i przesiać do miski. W mące zrobić wgłębienie, wlać w nie drożdże rozmącone w letnim mleku i wymieszać łyżką.
Tłuszcz utrzeć. Do niego dodać cukier, żółtka oraz aromat lub skórkę z cytryny i sól. Utartą masę włożyć do wyrośniętego rozczynu (mąki wymieszane z drożdżami i mlekiem). Dodać resztę mleka i wyrobić ciasto (najlepiej ręcznie, jak inne ciasta drożdżowe). Przykryć ściereczką i odstawić do wyrośnięcia na ok. 30-40 minut.
Przygotowanie masy serowej:
Ser zemleć, utrzeć z miękkim tłuszczem, cukrem i jajami na puszystą masę. Dodać skórkę lub aromat, rodzynki i kaszkę-mannę i wymieszać wszystko razem.
Połączenie masy i ciasta:
Gdy ciasto wyrośnie, wziąć 2/3 ciasta wyłożyć na natłuszczoną formę i rozciągnąć je nadając kształt okrągły lub owalny. Gdy nieco podrośnie rozłożyć na nie przygotowaną w międzyczasie masę serową, pozostawiając wolny brzeg (ok. 3 cm). Z reszty ciasta utoczyć wałeczki i na masie serowej zrobić ukośną kratkę. Brzegi ciasta i wałeczki posmarować białkiem. Można je też posypać orzechami lub migdałami (niekoniecznie). Kołacz wstawić do średnio-gorącego pieca (ok. 170 st. C) i piec przez 50 minut. Po upieczeniu posypać-cukrem pudrem.
Tak przygotowane ciasto można wykorzystać również na przygotowanie małych kołaczyków. Formujemy małe, okrągłe placuszki, na środek każdego placuszka kładziemy masę serową podciągając brzegi placuszka do góry (można zrobić falbankę). Kratki nie robimy, ponieważ ciasto mogłoby zdominować masę. Również można posmarować białkiem, żeby się zarumieniło i błyszczało.
Kołacze można również przygotować z masą makową, orzechową, marmoladą itp.
Uwaga: Przesianie mąki jest ważne ze względu na spulchnienie ciasta.